1. Тежнеењето за откривање на делумно закопаните христијански духовни длабочини мора најнапред да се надоврзе на учењето, животот и значењето на самиот Исус Христос и првите Христијани; и тоа вклучувајќи ги и нивните “апокалиптични” потези наместо да изберат она што им се допаѓа на оваа или онаа теологија. При тоа се покажува дека треба сериозно да се сфати и мнозинството на првите христијани, - како што биле сфатени и евангелистите******) само на тој начин би го спознале поширокото значење на Христовите импулси. *)

2. Старите цркви од првите векови биле уредувани од авторитетот на “црковните оци” преку нивните опширни преданија. Тие со помош на грчкиот јазик и нивната ученост, били способни рано да направат христијанска традиција која била разбирлива за европјаните. Тие многу знаеле за старите, денес изгубени акти. Како и во сите фази и понатаму во текот на оваа фаза се препирало за тоа што соодествува на вистинското христијанство а што не. Многу од старите работите, кои биле потиснувани подоцна - заслужуваат да бидат повторно разработени - особено во споредба со нивното потекло. Понатаму, постоеле христијани кои своето спасение не го врзувале примарно преку црквата, но преку индивидуален пристап до Бога преку медитација и молитва. Како на пример во Египет, наоѓањата во Naq Hammadi. Во “мистична теологија” кај денешните православни цркви, нешто од тоа е добро сочувано.

3. Средновековната схоластика и каноните, со помош на религијско-филозофски заклучоци (аргументи, противаргументи, заклучоци), довело до теолошко систематизирање. При што црковните отци биле и понатаму авторитет, преку кој се ускладувале заклучоците на тие промислувања. Иако схоластицизмот во тоа време произвел корисна “храна”, но често едностраниот аопсолутизам, и заради тоа особената интелектуална логика алармирала - и би требало да се прави разлика од вистинската религијска димензија. Верата била конзервирана во вид на наука односно догма па поради што ги наведувала луѓето на инквизиционо делување. Од креативноста на модерните мистици и духовни трагачи, се препознава дека понекогаш еден ист интелектуален метод може да доведе да делумно различни заклучоци; односно за вистински духовен раст, треба флексибилна, опширна и незакоравена свест. Строгиот схоластички метод и денес е битно гледиште за систематската теологија а особено во католицизмот. Додуша и таму денес постои отвореност за други односно екуменски погледи (на пр. Yves Congar). Меѓутоа не се работи за било каква критика на една од теолошките правци. Во раниот стадиум на главниот текст од “Патишта на Исус”, се проверуваа неколку можности на градивото. На крај се дојде до само една возможост, а тоа е редоследно прикажените “Исусови чекори” долж самите евангелијата! Зашто токму во нив се изразува архетипскиот редоследен стадиум на човековиот развој и подрачјата на свеста во однос кон надворешниот свет. Тоа е меѓутоа ново, интердисциплинирано начело.

4. Кога се натрупало доволно црковна традиција за изворите, настапија реформаторските настојувања да се земат Библиските извори за основа. Нажалост успехот во тоа е многу ограничен, затоа што тие биле деца на своето време и знеале многу малку за духовните и мисичките христијански струи низ историјата. за да најпосле се напуштени и традициите кои во својата срж имаат одредена вредност како на пр. Поштувањето на Марија. Тогаш поединци како теологот J. V. Andreae се придружувале кон правото да се впуштат во подлабоки, наводно “христијанско-езотерични” искуства; таков, поради сигурност одбран облик е виновен зашто не секогаш може да се препознаат христијанските особини. Ниту протенстатизмот не бил секогаш така толерантен како што изгледа. Противреформација, верски војни итн. го направиле своето. И покрај сето тоа, различни теолошки методи во многу што биле слични. Таму каде што и денес, во протестанските цркви постојат поделени верски заедници како лутеранските и реформираните (калвинистички) како и унијатските цркви, добро е на нивните носители да им се каже дека тоа е додуша и соодветно за стручни теолошки дискусии, но дека во однос на сопствените верници е одамна застарено. **)

5. Времето на нови филозофии, просветителство и природни науки не довело до тоа да со интелектуалната страна, на систематската теологија, се постави теологија на духовно искуство. Наспроти тоа се повеќе историски-критичните теолози свесно или несвесно исто се насочувале кон интелектуалното и на врв од тоа еднострано материјалистички сваќања на природните науки во тие времиња Теологијата делумно станала книжевно и лингвистички истражувачки правец - што не било погрешно туку пак еднострано.
Нема причина да не се земе во предвид видот на литературата, но да биде што е можно поскладно отколку шематски, како што е на нашата страна т.н. Евангелието според Филип (Нашите германски / англиски страни). Исто така неопходно е повеќе пати да се споредат исказите во Светото писмо со околностите во тие времиња – и тоа е важно за да не се омаловажува веднаш она што е напишано тогаш а е видено во модерно време Духот на времето. Врската со новоформираните заедници, исто така, може да фрли светлина врз значењето, но ова не треба да ги ограничува гледиштата на надворешно, чисто човечки настани, во кои Бог повеќе не се појавува директно, иако тој беше најбитен за човештвото. Фактот дека пораката беше дефинитивно дадена на одредени луѓе воопшто не значи дека нема универзално значење. Денес, за нас е битно да го видиме значењето на традицијата; Меѓутоа сета содржина би ни се разјаснила ако сериозно ја земеме веродостојноста на ветеното, дури и за денешните луѓе, или барем се обидуваат да направат така.
(Спротивно на тоа современите застапници на старата системска теологија, се сметале за некаква врста на јадро на вистинската теологија, околу која може да се групираат нови истражувачки правци. Дали навистина би можело да бидат такви интегративните јадра?) Делумно би бил оправдан потфатот за многуте научни откритија да се стават во сооднос со верските науки. Би било добро тоа и данес доследно да се прави. До тоа во повеќето случаи сепак не дошло. Тоа значи дека треба да се уважи нагласената нова слика за светот односно парадигмата која се обликува од новите научни правци: квантните науки, астрофизика и геофизика а посебно граничните науки како парапсихологија. Кои што не го негираат стариот материјализам. Не е целисходно денешната теологија да се поврзува со научната слика за светот од 19-ти век! ***)

6. Така во 20-от век, следувале многу настојувања да се даде аспект на теологијата од гледишта кои долго биле занемарувани, додуша без мистично-духовни димензии - кои биле сметани за неопходни, барем од страна на Karl Rahner. Тие обиди кај католичките и проетстантските друштвени кругови, допринеле за многу тоа, со што повеќе се впуштале во практична грижа за луѓето: на пр. Karl Barth, политичка теологија, теологија на Третиот свет како и теологија на созданието****), феминистичка теологија, … . Кај некои правци како Bultmannovата"демитологизирана теологија” ја поминала секоја мерка, т.е. верата се редуцирала на - веќе спомнатото, во меѓувреме повторно застарено - материјално сфаќање за светот; иако во некоја рака правилно се тврди дека на верата не и е потребна научната објективност. Drewermann тогаш се обидел да го протолкува евангелието во смисла на длабока психологија. Тоа би можело да биде мост преку кој од недуховниот свет ќе се изведе кон материјалното сфаќање на светот; меѓутоа длабоката психологија во никој случај не е вистинска духовна димензија на Библијата, па затоа нема смисла да се конфронтираат две потполно различни области.

Проблемите меѓу фундализмот и релативизмот до сега и понатаму преовладуваат во дискусиите. 
Надвор од теолошките кругови во поново време се појавуваат и таканаречени “приказни кои откриваат се за Исус”, а при тоа не подобрувајќи ја целата слика за денешната дискусија.

7. До сега има многу малку траги од “постмодерната” теологија на 21-от век. Обнова на христијанските духовни можности - одржувајќи ги старите верски длабочини и постигнатата социјална будност - претпоставува поопширна промена во свеста*****. Овде се бара духовна прецизност и диференцијални погледи на општеството и светот наместо управувањето и актуелното фрагментирање кај досегашните истражувачки теолошки правци и науки за религијата. Овде почнуваат “Христови Патишта”.

***) Помеѓу останатото види ја и нашата страна “Природните науки и верба во Бога”. Update English/ Deutsch. За развојот на христијанството види и Проф. Hans Küng, Das Christentum. Wesen und Geschichte, Sonderausgabe 2007. Тој тежнее кон интегрирано истражување кое ги сфаќа сериозно старите акти како содржајни извори, и покрај археолошките и критичните теолошки истражувања. Ние не ги споделуваме сите тие изведени заклучоци од историско-критичните истражувања. На пример, случките со Исус понекогаш се чинат како да се премногу субјективно доживеани; Но Küng е отворен за самостојна, сеуште неистражена реалност на таквите доживувања. Понатаму неговиот метод, развојните христијански степени (парадигмите) , додуша се интересни, но тие не дозволуваат во потполност да се сфати значењето на насоките кои досега и никогаш немале поголемо значење - како што е мистиката.

****) Види на пр.: “Еколошка теологија”, Kreuz-Verlag, Germanija.

*****) И наговестувањето на “новото, вечно евангелие” со посредство на Светиот Дух во Откровението според Јован 14, 6 претпоставува појака свест од онаа која ја има во самиот интелект. ...

  ******) Додаток: Исус и теологијата...

Исус покажувал “надприроден" однос со Бога, (од крштевањето до распетието и воскресението; како што на пр. доаѓа до израз во Јовановиот осврт одн. осврт на неговите ученици во Евангелието според Јован); тоа не моќе да се објасни со помош на интелектуална свест на теолог какошто е Bultmann. Исус ги поминал тековите на човечкиот живот, исто као и сите обични луѓе.

Евангелијата - и на пример дел од Евангелијата според Марко, кое се нарекува „извор Q" - преставуваат различни агли на гледање. Затоа и се напишани за луѓе со различно потекло. Марко, на пример бил важен за аналитично разбирање кај Римјаните и за превод на романски јазик. (Проф. Меѓутоа Morton Smith спомнува “таен дел” во тоа евангелие, кое се базира на Петровите документи и кој се користи само за учените луѓе; со Лазаревото воскресение итн.) Австрискиот мистик Јакоб Лорбер напишал дека Марко како апостол бил ценет курир помеѓу апостолите. Наводно тој знаел точно што се случило. Ги покажува линиите на теолог чие прашање гласи: Кој е Исус?
Арамејското изворно Евангелие според Матеј, кое е изгубено односно сеуште не е откриено, мора да било наменето за Евреите; тоа како и всушност денешното “Евангелие според Матеј” во краен случај е наменето за сите на кои им е потребен детален опис за Исусовите дела, полни со живот.
Слично е и Евангелието според Лука , но со осетна длабочина.
Евангелието според Јован било напишано за духовни христијани (на пример со грчко мистерично потекло) при што христијанството се разработува специфично на нивен јазик.
Јован го разбира Исусовиот живот посебно јасно од Воскресението па натаму; Матеј појасно почнува со животот. И двете гледишта се точни; Меѓутоа распетието и воскресението имаат највеќе консеквенции за времето потоа.

На сличен начин различни методи на истражување се корисни во сопствени поединечни граници ако се применуваат заедно (интердисциплинарно). Ако некој меѓутоа се обидува да ја изградува теологијата на практично само една научна гранка (како лингвистичка или археологија), резултатот делумно ќе биде неправилен. Освен тоа потребно е да ги вклучи медитациските методи, што скоро и никогаш да не се прави.
Исто така, повеќе или помалку независно од Христијанската теологија постои една општа верска наука, и филозофија,кои обете понекогаш се во ривалитет со теологијата и тоа онолку колку што се занимаваат со религиозни прашања, кои се тешко достапни доколку истражувачите не се верски лично упатени во нив. Доколку некој го спои тоа со вистинска потрага кон Бога, сепак, тоа може да биде плодоносно. Со текот на времето, овие теми би можеле да испаднат многу поскладни ако религиозноста би била препознаена како основно обележје на човечката состојба. (види. "Религија...")