Vegir Krists

Óháð upplýsingasíða
með sjónarhorn frá mörgum
rannsóknarsviðum og reynslu.

Guð, upphaf mitt, hjálp mín og von !
Í einingu með Jesú þakka ég þér fyrir allt sem kemur frá þér;
og ég bið þig um fyrirgefningu fyrir það sem hélt mér í burtu frá þér;
Í þögn þessari bið ég þig um að verða skapandi í anda þínum;

Leiddu mig svo ég skaði ekki aðra á vegi sínum til þín;
Leiddu mig til að aðstoða aðra í samræmi við vilja þinn;
Bjargaðu mér á vegi mínum. *

Fylltu fólk innblæstri til að setja ákvarðanir er varða líf og dauða í þínar hendur**.
Hjálpaðu þeim sem vinna að sköpun þinni***
Leiddu þennan heim til að brjótast í gegn til þíns nýja tíma.****

**) Hér má bæta upplýsingum við, eða hugleiða slíkt eftir bænir, á þennan máta: 'að stöðva eflingu ofbeldis', 'að leysa vandamál með því að fjarlægja orsök þeirra', 'að beita aðeins öryggisráðstöfunum sem nauðsynleg eru til að veita fólki mannréttindi sín', 'að hefja friðsama umræðu á milli fólks innan mismunandi trúarbragða', ... . Þú getur skoðað Matt 5:9 og 26:52, og Yfirlýsingu kirknanna varðandi frið.

***) Náttúran kallar á hjálp. Tími er til kominn á bæn, Drottinn bjargaðu okkar frá 'spenntu' náttúruöflunum. Þetta kemur samt sem áður ekki í stað breytingar í hegðun mannsins í tengslum við afganginn af sköpuninni.

****)Lúk 11:2; 21:31. Opinberunarbókin 11:16; .... (-)

Sjá Mark 12:30. Bænir innihalda bæði hina einlægu trú á þeim hæfileika sem farið er fram á - samkvæmt vilja Guð - og samsvarandi þökkum. Orð Jesú sem birtast í Jóh 16:23, „Hvað sem þér biðjið föðurinn um í mínu nafni mun hann veita yður", innihélt einnig orðin „...leyfðu svarinu að umkringja þig" í hinum gamla arameíska texta (sbr. Neil Douglas-Klotz, Prayers of the Cosmos: Meditations on the Aramaic Words of Jesus). Að biðja, að lifa og breyta í hinum sama „anda" á heima saman. Hin nýju sjónarmið þessarar síðu standa ekki gegn hinum margvíslegu bænum kirknanna. Sjá einnig bæn drottins, með köflum úr biblíunni o.s.frv. varðandi bæn . Guð getur úthlutað ástina sem honum er gefið í öllum kirkjum. Þú getur skoðað Matt 5:9 og 26:52, og Yfirlýsingu kirknanna varðandi frið.

Til baka í atriðaskrána.

Jesús Kristur setti há gildisviðmið varðandi siðfræðilega hegðun sem býr innan einstaklingsins í stað þess að öðlast aðeins gildi sökum þrýstings frá utanaðkomandi lögum eða venjum. Þessu er ekki náð fram með því að hamra því inn í einhvern að utan, heldur með lífi, afhjúpa „ elska skalt þú Guð þinn, þú skalt elska náunga þinn eins og sjálfan þig". Að „elska hvert annað" (Jóh 13, 34) veitir okkur getuna til að bregðast í samræmi við okkar raunverulegu vitund. Ástríkur Guð, við getum getið okkur til hans æðri markmiða. Hvar sem einstaklingar, pör, hópar o.s.frv. innihalda þessa almennu ást getur maður séð mismuninn. Því meiri sem þessi viðhorf lifa innra með öllum því minna máli skipta hinar ytri, nákvæmu reglur.

Efnisatriði, t.d. hinna eldri „Tíu boðorða" eru ekki úrelt, heldur hafa þau verið viðurkennd. Þau eru háð menningarlegum breytingum, ekki í aðalatriðum, heldur að ákveðnum hluta. Þegar er fært sönnur á þetta með frásögn Móses, sem upprunalega fékk æðri útgáfu af boðorðunum og bað síðan um einfaldari útgáfu fyrir þá sem voru ekki nægjanlega þroskaðir. Þessar siðfræðilegu meginreglur eru þær sömu í kristinni trú, gyðingdómi og í íslam. Næstum öll önnur trúarbrögð hafa svipaðar meginreglur, eins og sjá má í „World Ethos - Declaration for the Parliament of the World's Religions" (sjá krækjusíðuna okkar: Nýjar síður á ensku og þýsku og). Jafnvel siðareglukerfi sem sér sjálft sig sem „ótrúarlegt" eða húmanískt birtir tengingar við gildi trúarlegar menningarheima. Siðfræði fjallar að mestu um að koma fram við aðra á eins mannlegan hátt og við viljum að komið sé fram við okkur, að skaða ekki aðra, heldur hjálpa. (...) (Gal. 6,7; 2.Kor. 9,6). Þetta er lágmarkskrafan til þess að lifa af í samfélagi sem þróast stöðugt. Þegar öllu er á botninn hvolft eru þetta helstu viðmið fyrir þátttöku manns í hinum nýja tíma, en faðirvorið hefur þetta um það að segja: „...Til komi þitt rík!" (Matt 6) og Fjallræðan hefur þetta um málið að segja: „Sælir eru hógværir því að þeir munu jörðina erfa".
Í víðari merkingu leiðir þetta til mikilvægra sjónarmiða fyrir mismunandi stig mannlegrar tilvistar. Vissir kristnir menn hafna siðfræði Fjallræðunnar sem „siðfræði varðandi hefðbundinn hugsunarhátt" og telja ranglega að það sé ekki viðeigandi. Þó hún veiti okkur ekki endilega leiðbeiningar, t.d. til að taka erfiðar pólitískar ákvarðanir, er hún mælikvarði fyrir þær. Ef að svokölluð mannleg „ábyrgðarsiðfræði" leiðir til ákvarðana í þjóðfélaginu, sem er það gagnstæða sem Fjallræðan gerir ráð fyrir að einstaklingurinn geri, ætti maður ekki að halda að Jesú hefði ákveðið slíkt á þann máta.
Hver einstaklingur er ábyrgur fyrir sínu hlutverki. Hópar með áráttu sína og módel eru einnig ábyrgir fyrir sínu hlutverki. Hver hópur þarf sinn eigin „siðfræðilegan hópakóða" eins og sumir fagaðilar hafa nú þegar. Fyrir utan einstaklingsbundna siðfræði væri „uppbyggð siðfræði" hópa og þjóðfélags nauðsynleg. Lög með geðþótta sínum geta ekki komið í stað þessa. 

Eftir flóðið mikla, fyrir áðurnefnd tíu boðorð, voru vissar grundvallar siðfræðilegar meginreglur samkvæmt hinni biblíulegu hefð sem voru í gildi fyrir allt mannkynið, ekki bara fyrir gyðinga: 
- virðing fyrir mannslífi (Fyrsta Mósebók 9:6), og ekki að borða kjöt af lifandi dýrum. Rabbínagyðingdómurinn bjó síðar til sjö „Boðorð Nóa" fyrir þá sem eru ekki gyðingar: 
Þú skalt ekki morð fremja, þú skalt ekki kvelja dýr; þú skalt ekki stela; þú skalt ekki drýgja hór; þú skalt ekki tilbiðja aðra guði/líkneski (þrátt fyrir að þeir sem væru ekki gyðingar þurftu ekki að tilbiðja Guð á sama máta og gyðingar); þú skalt ekki bölva Guði; þú skalt hafa réttarsali.

Það er gagnlegt að hafa í huga bæði vandamálin sem við höfum uppgötvað í okkar eigin persónuleika og okkar eigin jákvæðu eiginleikum, til að fylgjast með framvindunni á meðvitaðan máta. Það eru nokkrar leiðir færa til að framkvæma þetta:
1. Vinna beint með vandráðin tilvik í lífinu. Jákvæð áform. Jesús hvetur einnig fólk til að líta fyrst á sín eigin vandamál. Í Kóraninum er þetta þekkt sem „Hið mikla Jihad", hið „Heilaga stríð", sem er mikilvægara og erfiðara en allar ytri deilur. Margar deilur væri hægt að leysa á jákvæðan máta á þennan hátt.
2. Beinar bætur og 3. Fyrirgefa beint hvort öðru, eins mikið og mögulegt er, eða að segja Guði frá vandamálunum í bæn svo hann geti unnið með þau og hljóta fyrirgefningu í sál manns. Jesús talar einnig um „að borga síðasta eyri". (En sjá 5).
4. Ef engin önnur leið er fær getur maður framkvæmt góðar gjörðir fyrir aðra fyrir utan þær sem hafa skaðað aðra. Mikið af hlutum verða góðir vegna Guðs ef maður t.d. tekur eitthvað að sér til almannaheilla.
5. „Biðjið til Guðs í mínu nafni", hérna fyrir fyrirgefningu hans og miskunn í frekari lífsþróun manns. Þetta er hin mikilvæga hjálp sem hrein húmanistasiðfræði getur ekki veitt manni. Örlög eru ekki lengur upplifið sem eitthvað vélrænt, heldur eru þau leidd af Guði. Fundnar eru lausnir á öllu og allt er þróað í okkar þágu og annarra, séð í ljósi hans æðri visku. Eiginleikar mannsins verða svipaðri og Guðs.

Til baka í atriðaskrána.

Í texta heimasíðunnar hafa einhliða kenningar þegar verið leiðréttar á beinan eða óbeinan máta - með aðstoð nýrra aðferða eða skilnings. Hér er litið á aðra ruglingslega vinsæla sögu, fulla af „æsiblaðamennsku". Við kynnum ekki slíkar bækur og því er eftirfarandi frásögn aðeins ætluð þeim er þekkja til málsins og láta það fara í taugarnar á sér.

1. Varðandi bækur Qumran túlkuðu þessir rithöfundar flestar biblíulegar lýsingar á Jesú sem falskar.  Jesús og lærisveinar hans áttu einfaldlega að hafa verið skæruliðar gegn rómverskri stjórn.*

Þeir reyndu að gera þetta áhugaverðara með samsæriskenningu sem lýsti því yfir að 75% ritningar Qumran - fannst 1947-1956 - hefði verið helst haldið leyndri af fræðimönnum kaþólikka. Við þurfum ekki að verja kirkjurnar en þessar upplýsingar eru einfaldlega rangar. Hópurinn sem rannsakaði hin gömlu efnisatriði innihélt vísindamenn sem voru rómversk-kaþólskir, mótmælendur, biskupakirkjumenn, gyðingar og jafnvel trúleysingjar. Töf varð á verki þeirra sökum margvíslegra túlkana á stuttum og skemmdum gömlum verkum. En þegar hin „æsifengna bók" var gefin út hafði 80% af Qumran textann þegar verið gefinn út. Árið 1992, einu ári eftir að hinir „æsifengnu" rithöfundar skrifuðu aðra kilju sem lýsti því yfir að 75% hafði enn ekki verið útgefinn hafði afgangurinn þegar verið gefinn út.

Þegar þeir skrifuðu túlkanir sínar urðu þeir að setja fram og sameina margar ögrandi kenningar til að ná fram niðurstöðu sinni. Samkvæmt þeim voru hin gömlu skrif ekki forkristin heldur frá tíma Jesú**. Þau eru samt sem áður ólík að bakgrunni og tíma. Söfnuður Qumran var til öldum saman. Það er ekki hvorki hægt að tengja það Essenum, eins og rithöfundarnir reyndu, né hinum herskáu „Selótum" sem höfðu síðar miðju sína „Massada" í ákveðinni fjarlægð.  Maður gæti borið Qumran saman við vistfræðileg, andleg samfélög okkar tíma.  Þeir hljóta að hafa haft sambönd alls staðar. Þeir fengu vissa helgisiða frá Essenunum; prestar musteris í Jerúsalem létu þá hafa lista yfir dýrgripi musterisins - sem þýðir að þeir töldu að Qumran fólkið hefði engin bein tengsl við deiluna við Rómverja og því væri listinn öruggur í þeirra höndum. Þeir gætu einnig hafa haft sambönd við einstaklinga sem voru nánir Selótunum.

Höfundarnir skrifuðu að Essenarnir voru ekki dulspekimunkar, heldur herskáir andspyrnumenn gegn Rómverjunum.  Allt sem birt hefur verið um Essenana lætur í það skína að þeir voru friðarsinnar, grænmetisætur, frá hinum trúaða gyðinglega dulspekiskóla, sem hörfuðu frá heiminum sökum sinna hreinleikareglna líkt og í Zaraþústratrúnni.  Því var ástæða fyrir því að höfundarnir rugluðu Essenum saman við Selóta.

Samkvæmt höfundunum hafði Jóhannes skírari, Jesús og Jakob, (hálf)bróðir Jesú, allir sömu „ofbeldiskenndu" hugmyndir um Essenana.  Þessa kenningu, sem einnig er byggð á öðru áðurnefndum útleggingum, er ekki hægt að byggja á Qumran verkinu. Það er ekki hægt að bera augljós kennsl á Jesú, Jakob og Jóhannes í þessum skrifum.  Höfundarnir báru kennsl á „kennara réttsýni/réttlætis", augljóslega leiðandi einstaklingur í söfnuðinum, sem Jakob, án nokkurs konar sönnunar. Kenningin að þessi kennari réttsýnar hafi verið leiðtogi herskáa fólks er ekki byggð á sönnunum og er ekki mjög líkleg. Það er hugsanlegt að söfnuðurinn hafi viðurkennt hann sem hið æðra, andlega vald, miðað við hið úrkynjaða vald musterisins. Hin birta lýsing á Jakobi getur heldur ekki til kynna einhvern með herskáan bakgrunn. Þessi Jakob, ekki lærisveinninn Jakob heldur bróðir Jesú, sem leiddi hinn frumkristna söfnuð Jerúsalem, hlýtur að hafa verið einstaklega umburðarlyndur og samhuga einstaklingur. Hann var hófsami á meðal lærisveinanna með sínar mismunandi skoðanir. Hann, talað um í myndum varð að sitja á milli Péturs og Páls til að halda söfnuðinum saman.

Til að lýsa því yfir að Páll væri rómverskur fulltrúi urðu þeir að smíða kenningu varðandi það að Rómverjarnir hafi fangað Pál til að skapa þá „tálsýn" að hann væri einn af lærisveinum Jesú. (Í texta okkar „Vegir Krists", eru dulspekilegar upplifanir Páls sagðar vera sannar, sama hvað hefðbundnar hugmyndir um hann gætu gefið til kynna, t.d. varðandi konur. Þetta má bera kennsl á með því að rannsaka dulspekilegar upplifanir, nokkuð sem höfundarnir gerðu greinilega ekki).

Qumran skjölin eru einfaldlega skrif aldanna um líf Jesú. Þau láta í skína vissa siði þess tíma og eru á vissan hátt lík ákveðnum kenningum Jesú, þeim Jesú sem lýst er og ekki hins óraunverulega, herskáa Jesú. Önnur rit hafa löngum verið þekkt sem „óviðurkenndar", sum fundust síðar, t.d. rit Naq Hammadi, sem á uppruna sinn í kristnum hópi í Egyptalandi. Það er hugsanlegt að Jóhannes skírari hafi upprunalega verið tengdur Essenum eða Qumran, eða að hann hafi að minnsta kosti verið viðurkenndur sem virðingarverður gestur. Það er einnig mögulegt að Jesú hafi hitt þetta áhugaverða fólk. (En á heimasíðu okkar „Vegir Krists" er minnst á að hann hafi mitt mikið af mismunandi fólki sem aðhylltir margar mismunandi stefnur en það þýðir þó ekki að hann eða kenningar hans hafi átt uppruna sinn frá einum af þessum stefnum.)

2. Aðrir höfundar tóku þátt í áðurnefndri umræðu varðandi Jesú þar sem mikið af smáatriðum var tengt við sögu gyðinga, en án þess að leysa áðurnefndar mótsagnir. Með því að rýra Jesú í vissum hlutum þessa lesefnis sem sagnfræðilega áþreifanlegan, hreinan upprisusið álíka þeim er tilheyrðu hinum sálugu egypsku konungum og hugsanlega Essenar og seinni hefðir eiga rætur sínar að rekja til þess leyna þeir lesendum sínum því endurnýjandi framlagi sem Jesús færði hvað þetta varðar. Það hefði ekki skaðað sambandið á milli sögulegra hópa á borð við Essena og Templararegluna ef þeir hefðu komist af án hinar gagnupprisukenningar. Hin dulspekilega leið til að líta á gjörðir Jesú týndust á tímum frumkristni og það var of erfitt fyrir Gyðinga-kristna og dulspekihópa að skilja það. Þess vegna er tilgangslaust að reyna að sanna að það sem þeir trúðu hafi verið sannleikurinn þegar maður tekur mið af trú þeirra. Aðrir skildu einungis sannleiksbrot, eins og sýnt hefur t.d. verið með marga frumkristna einstaklinga sem trúðu meira á almennt mikilvægi upprisunnar; einnig voru þeir til sem notuðu „umræðurit" undir nafninu „Filipusarguðspjall" í þessu samhengi. Páll, sem var passaði vel í hlutverk „vonda mannsins" var ekki eina uppspretta þessara hefða sem héldu lífi í kenningum er varða efnislega og andlega umbreytandi eðlis Upprisunnar. Þeir sem báru vissa virðingu fyrir almennt viðurkenndri útgáfu sem látin var ganga í erfðir í sögu kirknanna geta auðveldlega nálgast sannleikann heldur en þeir sem hafna öllu sem passar ekki við trú þeirra á hugsunarlausan hátt
Þegar slíkar athafnir leiða til stöðugrar ófrægingar Jesús Krists getur það haft andlegar afleiðingar sem ná út fyrir mannleg málefni.

3. Það voru einnig tilgátur varðandi margar „grafhvelfingar sem innihéldu bein Jesú" í Ísrael og annars staðar. Hvað varðar Miðausturlönd, þar sem grafarræningjar koma til spilanna, var beinakassa stolið. Þar sem þúsundir slíkra kassa eru varðveittir í söfnum og þar sem beinin voru fjarlægð og grafin að nýju er nánast ómögulegt að komast að áreiðanlegri niðurstöðu varðandi einstaklinganna. Nöfnin sem eru oft grafin á kassana sanna ekki neitt. Líkindakenning útilokar einnig líkindi á milli nafna mismunandi fjölskyldna.
Heildræn sagnfræðileg rannsókn myndi ekki hefjast á þeirri ályktun að upprisa á hefðbundin máta hefði ekki verið möguleg. Það myndi einnig vera í samræmi við samtíma vitundarstig, ekki aðeins til að skilja spádóm sem tengja má Jesú sem uppsprettu einstaklingsbundinnar vonar um Jesú fyrir 2000 árum, heldur að líta á það sem eitthvað raunverulegt, sem bíður enn efnda.
Frekari upplýsingar (á ensku): http://dukereligion.blogspot.com/2008/01/talpiot-tomb-controversy-revisited.html 

* 4. Það eru einnig fleiri tilgátur varðandi líf Jesús sem stuðla að mismunandi hugmyndum. enskar/þýskar uppfærslur. Það var meira segja önnur tilgáta: Jesús gæti hafa verið Móses, eða egypskur faraó, eða Júlíus Sesar, eða býzanskur keisari (!).

Til baka í atriðaskrána.

Jesús viðurkenndi að til væri fólk sem þarf að fylgjast með, telja, mæla og vega svo að hægt sé að svara trúarlegum spurningum. Þannig var í tilfelli Tómasar sem táknar „vísindalegu týpuna" á meðal lærisveinanna og dregur upp mynd af mörgum einstaklingum okkar tíma. Þegar hann fékk tækifæri til að rannsaka hvort Jesú stæði í raun fyrir framan hann sagði Jesú: „Ei vera vantrúaður, heldur trúaður". Jesú vildi að Tómas beitti sinni nýju upplifun með því að íhuga svo hreinskilnislega og djúpt að rætur efa hans myndu hverfa og sannleikurinn rynni upp fyrir honum. Það að Jesú þurfi að segja þetta á eftir þýðir ekki að Tómas hafi verið vantrúaður maður, núna „veginn" af hinum ytri raunveruleika og „neyddur til að trúa", jafnvel þó hann óttaðist refsingu. Það þýddi samt sem áður að Tómas hafði viðhaldið getu sinni til að ná nýrri sannfæringu á sjálfstæðan hátt. Slík meðferð á staðreyndum og hugsunum er ekki fordæmd hér eins og sumir útskýrendur misskildu sökum skorts á þekkingu á mannlegri vitund. Þrátt fyrir það varð Tómas samt að læra að það eru aðrar leiðir til að sannfæra mann sjálfan, jafnvel án þess að líta á efnislegar staðreyndir. Jesús vissi hvað var rétt fyrir Tómas. Hann vildi ekki þvinga neinn. Slíkt hefði verið of líkt dómsstólum og það er engin ásetningur í að ögra hann í að neita einhverju sem hann var ekki tilbúinn að ákveða.

Vísindi sem hunsa tíðar upplifanir þegar eitthvað passar ekki við hinar gömlu kenningu eru ekki nein vísindi. Sannur snillingur á boð við Einstein „stjórnaði ekki þekkingu", heldur hóf hann rannsóknir sínar á opnum spurningum. Þessi leit getur einnig verið ein af mörgum vegum til Guðs, svo lengi sem tilefnið er heiðarlegt og vísindin eru ekki spillt af hagfræðilegum eða vafakenndum hagsmunum.

Hið ytra starf vísindamanna, athugun, tilgáta, kenning og staðfesting er í flestum tilfellum ófullnægjandi sem hin eina aðferð þegar mannúðleg fræði og trúarlegar spurningar eru rannsakaðar. Það snýst ekki ávallt vera á staðnum sem vafalaust eða jafnvel endurskapar æðri raunveruleika (eins og lærisveinar Jesú upplifðu það); eða opnar augun fyrir því (eins og minnst er á í Jóh 1, 51).  Samt sem áður eru vísbendingar um „lög" innan manneskjunnar og út fyrir hana, sem eiga ekki upptök sín á hinu þekkta sviði efnis og krafts, heldur birtist aðeins í formi áhrifa sinna. Lífsorkan, athafnirnar sálarinnar/hugans og vitundarinnar... (Ákveðin dæmi í nokkrum stöðum í megintexta ways.of-christ.net). „Forvísindalegar" hefðir ýmissa menningarheima afhjúpa oft raunvísindalegar aðferðir og vísindalegt eðli. Í dag er einnig mögulegt að þróa viðeigandi aðferðir er varða skynjun og mat eins og vísindalega íhugunarefni Goethes sýna. Einnig er þekkingarfræði til, sem R. Steiner lagði grunninn að eftir undirbúning Goethes. Nýjar vísindalegar nálganir á borð við skammtaeðlisfræði og skammtalíffræði, ný stjarneðlisfræði og að lokum þróun nýs „viðmiðs" eða heimsýn hefur sömu tilhneiginguna. Í flestum tilfellum án leitar að nýjum aðlöguðum aðferðum er varðar efnisatriðin eins og kenning Steiners.
Við vitum því að núverandi vísindaleg þekking a) sýnir aðeins örlítinn hluta af raunveruleikanum;
b) grundvöllur vísindanna hefur orðið sífellt meira afstæður. Líta má á efni sem samþjappaða orku, eða jafnvel sem þéttaðan anda. Orkutegundir geta náð meiri hraða en ljóshraða og allt að takmarkalausri („hraðeind"...). Þessar eindir geta orðið „yngri". Tíminn verður afstæðari heldur en hvað varðar afstæðiskenninguna. Þessar eindir geta yfirgefið rými okkar á þennan máta og birst að nýju frá einhverju á borð við að vera hafinn yfir heiminn - því er rýmið ekki eins algilt heldur en það virtist vera í kenningunni varðandi „sveigt tímarúm". „Upplýsingarnar" sem eftir eru (hugtak í stýrifræði) eru ekki áþreifanlegar, án efnis og orku, og er því ekki hægt að lýsa með gömlum aðferðum. Maður gæti kallað þær „vitund".
c.) Allt til dagsins í dag hefur þessi skipting hinnar gömlu heimsýnar ekki reynst vera „sönnun á tilvist Guðs", í besta falli undirbúningur. Það nægir sumu fólki því það var aðeins hindrað af úreltri efnislegri sýn og getur núna tekið frekari skref til Guðs á beinni hátt. En, sjáðu þetta! Þetta heldur áfram. Hvaða „upplýsingar" eru þetta eða önnur ferli í alheiminum (b.)? Hvað/hver skapar stöðugt nýtt efni og orku og eyðir henni svo að nýju? Hvað/hver stjórnar efnislega og í mannlegu lífi mörkunum á milli lífs og dauða og umbreytingarinnar á milli vöku og svefns? Hvað/hver hefur stöðugt áhrif á alheiminn fyrir utan tíma og rúm og öfugt? Er manneskjan fær um að upplifa orku, tíma og rúm í vitund sinni eins og hún sé „fyrir utan" - nýmynd manns sem getur gert þetta á stærri mælikvarða (sbr. Fyrsta Mósebók 1,26)?
d.) Umfram allt eru ringulreið og tilviljun útilokuð. Þessi heimur, lifandi veru, eindir og lífsferli sýna mikið skipulag innan ringulreiðarinnar sem nær út fyrir einfalda tilviljun. Staðfestan og merkingin innan heildarinnar er sem efnissmíð listanna og það sem tengir þær saman sem eru nauðsynlegt en tilviljunarkennd þróun skortir. . Þessi innsýn gerir okkur erfiðara um vik að trúa ekki heldur en að trúa, á miðlæga upprunalega veru, sem ákvarðar upphafið og endinn og „sköpunarkerfi" og sem hannar hina breytilegu reglu. Því varð það mögulegt að rökvísar hugsanir gátu leitt okkur að sömu niðurstöðu eins og („hægra dulspekihvel" (heilans) sem tilheyrði fólki í kringum 800 f.Kr. sem komst að því að Guð væri verkamaðurinn. „Guðir" vissra einstaklinga voru upprunalega aðeins eiginleikar hins eina Guðs og það var aðeins þegar þessi viska týndist sem þeir voru taldir vera sjálfstæðir „Guðir", og voru jafnvel ruglaðir saman við þróaðar manneskjur sem voru einnig til.) Álíka leiðir hafa leitt trúlausa vísindamenn á borð við Max Thürkauf, Georg Todoroff og fleiri að trúnni.
e.) Að lokum trú, djúp sannfæring er meira en að trúa bara einhverju á vitsmunalegan máta.
f.) Annað fólk er einnig mikilvægt, ekki aðeins sem dulspekingar o.s.frv. heldur einnig sem trúað fólk. Það hefur borið vitni um umbreytilegar upplifanir með Guði og Kristi, átti raunverulegar upplifanir með hinum skapandi guðdómlega anda innra með þeim. Þessar leiðir geta leit að sjálfstæðri gerð skilnings og að innsýn er varðar eðli upplifanna þeirra. Hérna koma sjónarmið megintexta „ways-of-christ.net" til skjalanna.

Til baka í atriðaskrána.

Langt á undan tilveru nútímalegra vísinda upplifði hyggði fólk frá öllum menningarheimum hlut er snertu uppruna ýmis konar hvata sem kunna að leiða til ákvörðunartaka. Andlegar og/eða trúarlegar leiðir sýna að mögulegt er að sigra hins daglegu baráttu vegna siðferðilegra ákvarðana oftar í stað þess að trúa á að allt sé fyrirfram ákveðið. Samt sem áður sýnir sumt af þessu fólki tilhneigingu í átt að forlagatrú.

*) Athugið, mismunur á ýmsum þroskastigum mannlegrar vitundar (t.d. úrelt, töfrum, dulspekileg og vitsmunaleg) eins og birtist á síðum okkar „Almenn sjónarmið varðandi náttúruleg trúarbrögð" og „Trú sem endurtenging mannsins við Guð…" Uppruni mannlegra tilfinningar var merktur fyrir utan manneskjuna á ákveðnum tímum og á öðrum inni í manneskjunni. Möguleikum nútímans á sviði þroska vitundar er lýst í hluta1 í megintexta okkar, byggt á skrefunum úr lífi Jesú. Í dag getur manneskja til dæmis lært á meðvitaðan máta, ólíkt áður, hefur meðfæddari möguleika, til að bera betur kennsl á sambönd sín við umhverfi sitt og jörðina. Því koma upp í þjóðfélaginu, fyrir utan félagslegan og vistfræðilegan skilning, einnig almennar siðferðilegar og trúar- og heimspekilegar hliðar.

**) Til dæmis í „Spektrum der Wissenschaft" (Scientific American), apríl 2005. 

***) Sjá einnig síðu okkar „Vísindi og Guðstrú".

****) Sjá einnig síðu okkar er snertir „Niðurbrot daglegs lífs".

*****) Til er kvikmynd sem heitir: „What the Bleep Do We Know?".

Til baka í atriðaskrána.

.

Fyrri atburðir: Fyrsta Mósebók, 1,29 segir: Þá sagði Guð: „Verið frjósöm, fjölgið ykkur og fyllið jörðina og öll aldintré sem bera ávöxt með fræi. Þau skulu vera ykkur til fæðu". Þetta samsvarar þeim skilning að maðurinn hafi aðallega tennur og meltingarfæri „ávaxtaætu" (en ekki „alæta" eins og maður gæti haldið, ef maður þekkir einungis dýrategundirnar sem „éta kjöt", „éta allt" og „éta gras").
Eftir flóðið samt sem áður, fornleifafræðilega séð, t.d. í Miðausturlöndum (Fyrsta Mósebók 9,3-4) við Nóa: „Allt sem hrærist og lifir skal vera ykkur til fæðu; ... En kjöts sem líf er enn í, það er blóðið, skuluð þið ekki neyta." Allt að þessu tengist allt tímabili nútímans; því snerti þetta ekki bara hina síðari gyðinga - ef gert er ráð fyrir að þetta hafi verið látið ganga í erfðir á réttan máta.
Eftir brottförina frá Egyptalandi varð þetta viðurkennt og frekari smáatriðum var bætt við í Fimmtu Mósebókinni 14,3-21. Svo virðist sem eftir flóðið hafi meginreglan verið að heimila allt og útiloka aðeins mest óhentuga fæðu.** Sumt af þessu má einnig finna í næringarfræði. Samt sem áður voru ákveðin tilfellir þar sem sérstakt gildi grænmetisfæðu var undirstrikað - án einhver konar bindandi reglna, sjá Daníel 1,8.

Oft virtist vera samband á milli hina mörgu ítarlegra reglna varðandi fórnir og át á fórnuðu kjöti - sem er erfitt að skilja í dag. Spámaðurinn Hósea (6.6) dreifði þessum skilaboðum: „Því að á miskunnsemi hefi ég þóknun, en ekki á sláturfórn, og á guðsþekking fremur en á brennifórnum." Með tilvísun í þennan kafla sagði Jesú: „Farið og nemið hvað þetta merkir: Miskunnsemi vil ég, ekki fórnir." (Matt 9,13 og 12,7). Varðandi Lúk 22:11 þar sem Jesú spyr hvar hann megi borða (kjöt) á páskahátíðinni - sem á sér ekki stað við síðustu kvöldmáltíðina sem á eftir fylgir - til eru fyrri kristnar „óviðurkenndar" ritningar (sem var ekki að finna í hinni biblíulegu kanúku um 400 e.Kr) eins og „ Ebionean-guðspjallið". Hér svarar hann: „Myndi ég vilja borða kjöt (af lambi) með þér þessa páskahátíð?" Aramíska tungumálið notaði færri orð fyrir setningar eins og þessa, því voru ýmsar túlkanir færar ef hin upprunalega áhersla var óþekkt. Það leiddi til mismunandi þýðinga sem óhjákvæmilega stönguðust á.
Hin fyrri gyðinglegu kristnu söfnuðir, síðar urðu flest af þeim íslömsk, voru sannur hluti af frumkristni; þrátt fyrir þá staðreynd að munur hafi verið á þeim og öðrum kirkjum sem voru í þróun.

Postulasagan 15,19 segir frá skoðun Jakobs sem leiddi til frumsafnaðarins, að "Ég lít því svo á að eigi skuli íþyngja heiðingjum þeim sem snúa sér til Guðs (kennt af Páli). heldur rita þeim að þeir haldi sig frá öllu sem flekkað er af skurðgoðum, frá saurlifnaði, frá kjöti af köfnuðum dýrum og frá blóði." En skoðanir kirkjusagnfræðingsins Eusebius o.s.frv. leið til þessarar sýnar, að Jesús, Jóhannes, Pétur, Jakob...  lifðu lífi sínu sjálfir án kjöts.
Samkvæmt Matt 15,11-20  og Mark 7,17-21 lagði Jesú meiri áherslu á „það sem út fer af munni", heldur en „það sem inn fer í munninn"; þetta snerist samt sem áður meira um handþvott faríseanna áður en borðað var. Sömu gildistengsl eru gefin orðalagi Jesú um „bjálkann í auga manns" og „flísina í auga einhvers annars". Það þýðir að betra er að byrja á veikum punktum manns í stað óttans varðandi utanaðkomandi áhrifa. Téður kafli segir ekki að maður þurfi að borða kjöt.
Í Lúk 10,8 ráðlagði Jesú lærisveinunum að borða það sem á borði gestgjafa þeirra væri á ferðalögum þeirra. Það þýðir þó ekki sjálfkrafa að þetta umræðuefni skipti ekki máli. Enn þann dag í dag, t.d. í arabískum löndum, getur synjun gests er varðar mat eða drykk valdið óútreiknanlegum viðbrögðum ef hann/hún er ekki mjög reynd/ur. Að auki höfðu lærisveinarnir fengið þann sértæka hæfileika að skaðast ekki af jafnvel mjög skaðlegum efnum (Mark 16,18). Því er gagnslaust að alhæfa um slíkar biblíulegar tilvitnanir en takmarkana fyrir utan samhengið.

Líkaminn er verkfæri og verkfæri þarf að meðhöndla á ábyrgan og siðfræðilegan máta.
Og dýr, að áliti biblíunnar, eru sköpunarverk hins sama Guðs; þau eru því ekki „hlutir", eins og þau eru oft meðhöndluð í dag (takmörkuð af nútímalögum hvað varðar dýraverndun)
Þegar þetta er haft í huga verður maður að ákveða sjálfur hvernig maður vill lifa.

*) Sá sem leitar upplýsinga um matarræði grænmetisætna í dag getur fundið dæmi um slíkt hér: http://www.ivu.org. (Ways-of-christ.net er ekki ábyrgt fyrir vefsvæðum annarra og styður ekki sjálfkrafa öll breytilegu efnisatriðin.) Vegna heilsufars-, siðferðilegra, umhverfis- og annarra ástæðna af völdum aukinnar vitundar hefur neysla á heilsusamlegri fæðu aukist, eins og unnið hefur verið að með viðeigandi hætti í meira en 100 ár, og m.a. heilsusérfræðingar mæla með ( heilkornavörur, helst úr lífrænum landbúnaði, ferskmeti, óunnar olíur... )

Til baka í atriðaskrána.

Margir upplifðu Jesú og lærisveina hans og frekari félaga sem hreyfingu varðandi heilun líkama og sálar því í dag er þetta ekki sjálfsagt, maður verður að vinna að þessu.

Viljinn til að verða heill.
Jesús spyr óundirbúinn einstakling mikilvægrar spurningar: „Viltu verða heill?" (Jóh 5,6). Jesús er að tala við sálina Hinn sjúki lýsir vandamálum sínum við að finna hjálp. Spurningin hjálpar samt sem áður þeim sjúka til að átta sig á að hann vill verðavirkilega verða heill. Þetta er fyrsta forsenda bata. Svo lengi sem undirmeðvitundin hindrað leið hans til að leita lækningar og aðstoðar er varla mögulegt að taka við hjálpinni. Þrátt fyrir þetta gæti verið mögulegt að veita skyndihjálp eða breyta sjúkdómseinkenni. En heilun er meira en það og virkar aðeins ef sá sjúki getur samþætt hana, sameinað hana við lækningamátt sinn.
Læknisfræðilegir fagaðilar sem vinna með sjúklingnum og einnig heiðarlegir „heilarar" og fólk sem styður við sjúklinga með trú sinni og bæn er í samræmi við þessa meginreglu.

Máttur trúarinnar.
Matt 9,22: Kona snerti flík Jesú og varð heil. Jesús: „Trú þín hefur bjargað þér". Sá sem hefur reynt slíkt viðurkennir að máttur trúarinnar er eitthvað sem er raunverulegt í sambandi sínu við Guð. Þó að læknar þekki mátt mannlegrar sannfæringar hvað varðar „lyfleysuáhrif" (þar sem sykur er jafnvel tekinn inn í stað raunverulegra lyfja), slíkt veldur ekki eins djúpstæðum breytingum og þau sem verða til með mætti trúarinnar.
Jesús er einnig fyrirmynd manneskjunnar - heilbrigður og heill geðsmunum að líkama, huga og anda.

(Útdráttur úr kaflanum um „kraftaverkin" í meginhlutanum*). Jesús vísar ekki einungis, eins og sumir nútímaheilarar gera, til „alheimsorku", sem þeir finna streyma í gegnum sig, heldur einnig til trúarinnar á möguleikanum að verða heilbrigður í gegnum hann, að lokum vegna Guðs í gegnum hinn sýnilega einstakling Jesú.
Í dag má framkvæma lækningu i upprunalegri merkingu með bænum, eins og lærisveinarnir stunduðu, og með því að gefa gaum að innsta hluta manneskjunnar, tengda Kristi, sem vill að fólk læknist og verði meira fullkomnað, - sem getur síðan þá jafnvel „meiri verk en hann" (Jóh 14,12-13).
En hin andlega heilun og vöxtur í hugans og andans tengdur því er „náð" og er ekki hægt að þvinga. Við getum aðeins gert ákveðið mikið til að undirbúa okkur fyrir þetta.
Lækningar voru oft „táknrænar" fyrir eitthvað stærra og eitthvað sem var meiri grundvallarregla. Við lækningu þess blinda á hvíldardeginum svaraði Jesú að þetta væri ekki spurning um syndir, „heldur að verð Guðs yrðu greinleg" (Jóh 5, 6-9; Jóh 6; Jóh 9, 3 ...).
Í dag gefa margar upplifanir og dulrænar rannsóknir til kynna að Jesú gat í raun haft áhrif á náttúruöflin. Það er okkur mikilvægt í dag að hafa þetta fyrirbæri í huga, hvað varðar sýn okkar á nútímann, til að nálgast heildræna, samþætta eða kristna lækningu o.s.frv.

Leggja hendur yfir einhvern.
Jesús og lærisveinar hans lögðu oft hendur yfir fólk til að lækna það. Þessi iðja er í fáeinum tilfellum enn til staðar í dag. Sá sem leggur hendur sínar yfir höfuð eða axlir þess sjúka talar í bæn, hugsanlega með söfnuðinum. Það styður samkennd og vitund fyrir því að vera boðleið fyrir hjálp Guðs. Þetta má skilja á táknrænan máta. En það eru einnig meðvitaðir kristnir menn á meðal andlegra heilunarhreyfinga í dag og við vitum að slíkt er raunveruleiki. Í frumkristnir var þessi máttur kallaður „pneuma" (gríska), „andardráttur lífsins" eða hins heilaga anda*). Þetta var einnig notað við heilun og blessun, ásamt frekari iðkun. Sjá til dæmis Matt 19,13; Mark 8,23; Mark 10,16 (blessa börn); Lúk 4,40-41 (heilun og særingar); Lúk 24,50 (blessa lærisveina); Postulasaga 6,6 og 19,12 og 28,8.
En heilunarbæn krefst þess ekki endilega að hendur eru lagðar yfir þann sjúkan. Hún virkar einnig úr fjarlægð - sem gæti verið talið erfiðara.

Andlegir/geðvefrænir sjúkdómar.
Afturbati sálarinnar, hinar lífsnauðsynlegrar orku og líkamans er tengt náið saman. Jafnvel góð prestleg ráðgjöf eða lífsráðgjöf getur haft áhrif á geðvefræna sjúkdóma - er viðeigandi ráðleggingar eru teknar í stað þess að halda stöðugt áfram að gera sömu mistökin í (framferði) lífsins.

Hlutar úr kaflanum „Hinn heilagi ákafi, og... tilfinningar" úr megintextanum*): Jesús lifði stöðugt í „jákvæðri lotningu Guðs" og samúð fyrir fólkinu... Í venjulegum manneskjum eru næstum allar tilfinningar blandaðar saman við ómeðvitaða örvun. Viðbragð sem er mismunandi ævisögulega séð og mismunandi að styrkleika en mjög svipað í grunngerð. Þetta er langt ferli sem snýst um að læra að líta á þetta í sjálfum manni... og uppgötva meira af þessu gangvirki í viðbrögðum manns og með því að horfa á það í stað þess að bæla það niður, að lokum öðlast stjórn á því og/eða bjóða Guði það.
Það er yfirleitt ekki árangursríkt að vinna í mörgum vandamálum á sama tíma. Áhrifaríkara væri að leita fyrst að tengdum tilvikum og reyna síðan að greina í sundur hvort um sé að ræða „bjálkann í auga manns" eða „flís í auga einhvers annars" (Matt 7:1-5) og hver er ábyrgur fyrir því. Jesús og vissar kristnar stefnur leggja áherslu á „bjálkann í auga manns" því erfiðara er að skoða manns eigin vandamál og slíkt þarf að læra. Það er einnig auðveldara að leiðrétta manns eigin mistök. Sálfræðilegar stefnur kjósa stundum frekar að byrja á að taka mið af hinu sjónarmiðinu sem fórnarlamb, en að lokum leiðir það til þess að skoða báðar hliðar.

Einn möguleg leið til að gera þetta:
1. að líta á tilfinninguna sem neikvæða þegar hún kemur upp (t.d. kvíði, hatur, reiði, afskiptaleysi, hroki, mikill efi).
2. í stað þess að grufla bíðið í litla stund til að vera meðvituð um hvað málið snýst.  
3. að afhenda þá á þennan hátt fundna byrði, jafnvel orðna líkamlega tilfinnanlega, til Guðs í bæn**).
4. að bíða rólega þar til það verður e.t.v. tilfinnanlegt.
Með hugleiðslu*** getur manni liðið eins og þetta sé að fara upp og niður, og hugsanlega síða sem straumur af endurnýjandi jákvæðri orku sem kemur að ofan og flæðir niður. Það er einnig mögulegt að sameina þetta öndun: að anda frá sér vandráðnum eiginleikum, að færa þá Guði og anda jákvæðum eiginleikum inn, sem guðsnáð vill gefa. (Breytt úr hinni samfelldu bæn kristna munka á Athos-fjalli, eins og minnst er á í kaflanum „Þögnin í eyðimörkinni" í megintextanum.)

Andleg vandamál.
Útdráttur úr kaflanum „Ummyndunin" í meginhlutanum*. Til er „jákvæður hugsunarháttur" og „jákvæðar staðfestingar" (viðmiðunarreglur). Ef þetta er iðkað á óeigingjarnan og ekki með mikilmennskubrjálæði, án tæknilegrar meðferðar, getur það umbreytt hugsunum í ástand sem er nærri því sem kemur frá Guði og því opnar maður þá sjálfan sig fyrir Guði. Prentað mál þessarar hugsanastefnu hefur skoðað þetta atriði nógu mikið og slíkt getur oft leitt til sjálfsblekkingar.

„Örlagatengt vandamál".
Andlegir heilarar nútímans skýra frá upplifunum þar sem látið er í það skína að heilun er ekki enn mögulegt eða „ekki enn heimiluð". Þetta er stig nokkurs á borð við „kerfi". T.d. gæti þeim sjúka fyrsta „langað" að kynnast einhverju varðandi sjúkdóminn. Með Guði er lausn á því einnig möguleg. Sjá einnig efnisgreinina „Viljinn til að verða heill".

Lagalegar aðstæður.
Í Þýskalandi heimilar t.d. lögbundið trúfrelsi kristna heilun með bæn eða með því að leggja hendur yfir þá sjúku. Þeir sem vilja samt sem áður bjóða upp á slíkt sem þjónustu út fyrir nánustu eða kirkjuna ættu fyrst að kynna sér lagalegar aðstæður í landinu. Ef maður býður upp á athafnir sem aðrir gætu túlkað sem sjúkdómsgreiningu eða beina meðferð, jafnvel þó slíkt sé án endurgjalds eða algjörlega byggt á fjárframlögum, verður maður að vera læknir eða ólæknisfræðilegur iðkandi í Þýskalandi (andlegir heilarar finna t.d. oft fyrir sjúkdómunum með höndum sínum. Ástundun þeirra er í flestum tilfellum ólík hinnar upprunalegu kristnu ástundunar, en ákveðin atriði eru samt sameiginleg). Þó það væri fýsilegt að lögin yrðu meira löguð að hinu sérstaka eðli slíkra iðkana með minni skriffinnsku mælir þýska samband andlegra heilara með því að hæfir einstaklingar taki próf sem iðkendur. Ef maður vill einungis stunda sálfræðilega ráðgjöf eða andlega heilun er hægt að taka einfaldað próf.
Önnur lönd****: Í Englandi**** eru andlegir heilarar meira viðurkenndir, jafnvel á sjúkrahúsum.

Óháð lagalegum atriðum ætti einstaklingurinn sem óskar sér heilara að halda áfram að nýta sína eigin möguleika eins og góða næringu, hreyfingu og nægan svefn til að biðjast fyrir.*****

***) Við erum með aukasíðu „Kristin hugleiðsla".

****) National Federation of Spiritual Healers (NFSH) - t.d. Harry Edwards Movement; býður upp á andlega tilvísunarþjónustu sem og heilunarþjálfun og -námskeið. http://www.nfsh.org.uk
World Federation of Healing - á heimsvísu, margir hópar.  http://www.wfh.org.uk
Þessa stundina vitum við ekki um nein samtök sem byggð eru eingöngu á kristnum uppruna eða hafa einungis kristna heilara (uppfærsla á þýsku heimasíðunni). Maður getur samt sem áður fundið einfalda, öfluga og áhrifaríka biblíulega heilunarbæn í vissum frjálsum kirkjum á borð við baptistakirkjur og hvítasunnukirkjur. Á vissum kaþólskum pílagrímastöðum á borð við Lourdes hafa einnig verið tilkynnt um tilfellir ótrúlegrar heilunar með bæn og trú.
(Ways-of-christ.net er ekki ábyrgt fyrir vefsvæðum annarra og styður ekki sjálfkrafa öll breytilegu efnisatriði þeirra.)

*****) (...) Með vísan til þekkingar dagsins í dag eru hin margsönnuðu stjórnkerfi innan í mönnunum, fyrir utan einhliða sameindalíffræðilegt sjónarhorn, mjög mikilvæg til að skilja aðgerðir á sviði náttúrulækninga og trúarlækninga. Með því að beita þeim alls staðar með kraftmeiri hætti gæti auðveldar samvinnu mismunandi læknisfræðilegra stefna. 

Til baka í atriðaskrána.

Þegar maður er samstilltur getur maður, sem trúmaður, blessað alla og allt sem maður vill svo lengi sem maður skynjar það samkvæmt vilja Guðs*). Það er ekki bara um að ræða prestlegu blessun Fjórðu Mósebókar 6:23 - 7:1.

ÞÚ getur dreift blessunum. Þú þarft enga formúlu og þú þarft ekki að tala upphátt, heldur þarftu rétta viðhorfið, „að vera blessaður eins og Drottinn vill..." . Guð mun ekki gera neitt óréttmætt við blessun þína. Þessi venja er sjaldgæf í dag, en þetta gæti verið mikilvægt.

Það eru margir kaflar í biblíunni er varða blessanir. Sumir dæmigerðir
Sakaría 8:13; Postulasaga 3:26; Efesusbréfið 1:3; 1 Pétur 3:9-11; Fimmta Mósebók 11:26; Sálmarnir 115:13; Orðskviðirnir 11:25; Matteus 5,44; Hebreabréfið 6:7.

Afturíatriðaskrána i.

Sumar strangar kristnar kenningar láta í einhliða skoðun skína að kristnir menn ættu frekar að fela sig trú sinni og ekki syrgja ekki þróun heimsins of mikið. Þeir geta beðið fyrir betrumbætingu eða gert eitthvað við því, en að kvarta biturlega við Guð um eitthvað, sjá kvörtun/kvartanir í Gamla testamentinu, er sjaldgæft. Líklegra er að finna slíkt í lesefni á borð við „Don Camillo and Peppone", en sjaldan er slíkt opinberlega kennt í kirkjum. Líklegra er að þetta eiga sér stað í persónulegum bænum. Þó við mælum ekki með því að kristnir menn hermi eftir hinni gyðinglegu iðju við Grátmúrinn í Jerúsalem sýnir sú ástundun að kvörtun til Guðs gæti verið mjög mikilvægur hluti af kristnu lífi.

Ef hin sértæku kristnu gildi og loforð, t.d. Fjallræðan Matt 5:5 „Sælir eru hógværir því að þeir munu jörðina erfa" eru borin saman við þær tilhneigingar sem enn eru ráðandi í heiminum í dag gæti maður haldið að kristnir menn séu ófærir um að meðhöndla loforð. Biblíulegt loforð er engin miskunn án skuldbindingar, sem gæti komið eða ekki, og er einnig til. Loforð er loforð; sá tími sem það verður uppfyllt gæti velt á þroska mannsins og/eða bænum. 
[„Ríki himnanna er valdi beitt". Matt11:12.]

Ekki var lengur augljóst undan hverju verið var að kvarta: er rétt að kvarta undan öðru fólki? Eða undan djöfullegum öflum, sem gætu hafa freistað fólks, deilt um af ákveðnum guðfræðingum? Báðir hópar geta að hluta til verið ábyrgir. Eða maður getur lagt áherslu á hugmyndina að „djöfulinn hefur verið heimilaður" (með vissum mannlegum hugsunum, t.d „því fólk verður að læra að greina í sundur"). Er Guð sjálfur samt sem áður eini „leikstjórinn" sem getur heimilað eitthvað eða ekki og þróar því sínar „reglur"? Það væri of einfalt að eigna því illa í heiminum eða öllu „þollyndi" Guði sjálfum. Á fyrstu öldunum virtu hinir fyrri feður enn kirkjurnar sökum annarra kenninga, skrifuðu um stigveldi engla sem eru látin ganga í erfðir, standa á milli Guðs og manns (og aðrar sköpunarverur). Gnostíkarnir töluðu einnig um svokallað „Archonts", sem oft höfðu vandráðna eiginleika. Aðrir menningarheima hafa einnig tileinkað sér slíkar upplifanir, t.d. tíbetska „bók dauðans" er full af ráðleggingum varðandi hvernig á að meðhöndla slíkar verur eftir dauða. Hvað varðar grundvallaratriðin eða mikilvægustu atriðin, fyrir utan smásálarlegan brigsli fólks, gæti maður dag einn komist að því að það sé leikstjóri, ekki alveg fullkominn, fyrir neðan sjálfan Guð, en mjög „hár" miðað við manninn eða með neikvæða öfl. Dieser Ansatz ist auch ein Beitrag zur alten Frage der Philosophen nach der „Theodizee" bzw. nach dem Verhältnis von Gott zum Übel der Welt (seiner „Rechtfertigung"). 

Niðurstaða: það er vel hugsanlegt að kvarta til Guðs, sem þýðir að hann er sá rétti til að tala við, en það er ekkert vit í því að kvarta undan honum. Kvörtunin gæti innihaldið að birta skilning sinn með sínum tengdum tilfinningum upp til Guðs, jafnvel þó þessar tilfinningar varði reiði með óréttlæti í stað þess að vera leiður (Matt 5:6). Þar sem lausnin er í höndum Guðs er þessi kvörtun í raun sérstök tegund öflugrar bænar. Samt sem áður er ást og djúp virðing fyrir Guði og/eða Jesú Kristi hluti af þessu, þannig býður slíkt upp á vissa vörn gegn því að verða háður hreinni neikvæðni sem myndi ekki leiða mann til Guðs heldur eitthvað annað.

Önnur leið er að róa tilfinningar sínar fyrst svo að hin klassíska hreina bæn verður möguleg, að þakka fyrir allt eða biðja um eitthvað til Guðs. Vafalaust er það viðeigandi viðhorfið í garð Guðs að biðja á þennan máta. Það er samt sem áður leyfilegt að kvarta eins og nefnt hefur verið að ofan, ef slíkt er heiðarlegt og virðist vera nauðsynlegt.

Til baka í atriðaskrána.

Hver sá sem leitar leiða til að miða áfram frá sínu ófullkomna ástandi til þróunar með efnilegum eiginleikum, með Jesú sem viðmið og hjálp - (skoðið síðuna „...siðfræði"), getur fyrst
orðið meðvitaður um sína veikleika, mistök og yfirsjónir sem þeir hafa gert í stað þess að varpa sínu slæma skapi, vandamálum og skaða yfir á aðra (sbr. Matt 7:1 „Dæmið ekki svo að þér verðið ekki dæmd. 2 Því að með þeim dómi, sem þér dæmið, munuð þér dæmd verða og með þeim mæli, sem þér mælið, mun yður mælt verða. 3 Hví sér þú flísina í auga bróður þíns en tekur ekki eftir bjálkanum í auga þínu?..."). 
Maður veitir slíku athygli, annað hvort í huganum eða skrifar það hjá sér, og reynir að bæta sig eins fljótt og mögulegt er, hljóðlega (sbr. megintexti okkar, kafli „Þögnin í eyðimörkinni"), og sýnir varúð. Ef manni tekst vel til ætti maður að veita slíku athygli. Okkar viðleitni er nauðsynleg í svona aðstæðum, kannski með hjálp tengdrar bænar og í samræmi við trú manns kemur hjálp Guðs. Ef þetta er gert í alvöru skoðar maður viðhorf, hugsanir og tilfinningar og reynir síðan einnig að breyta hegðun manns. Það er auðveldara að byrja á að leita að þætti vandamáls og síðan biðja fyrir lausn þess... (Sbr. kaflinn „Hinn heilagi ákafi og sjónarmið varðandi tilfinningar")
Það er erfitt að breyta „lífsvenjum", en það er mögulegt, ef maður kemst að sífellt meiru um ómeðvituðu hluta manns. Í ákveðnum tilvikum getur góður árangur átt sér samstundis stað. Samanber hina giftusamlegu ákvörðun reykingamanns að hætta að reykja. (Sbr. kaflinn „Ummyndun Krists").
Þessi ástundun að „líta á það sem gerst hefur og melta með bæn á meðvitaðan hátt" gæti þegar verið andlegur vegur til að aðstoða okkar að taka miklum framförum, og getur verið með okkur í gegnum allt líf okkar. Með ákafri ástundun getur að minnsta kosti ein breyting átt sér fljótt stað. „Dýpri lög" af þessum vandamálum geta samt orðið greinileg fyrir okkur, þó að þegar hafi orðið ákveðin framför.

Síðan er mjög líklega hægt að sinna „flísinni" í öðrum en því sem einhver hefur gert á hluta okkar. 
Þar sem mat virðist nauðsynlegt - hvað varðar eigin gjörðir eða gjörðir annarra - ætti það að snúast um það sem virðist heldur það sem er „rétt"/"sanngjarnt" - þ.e. með einstaklingsmiðuðum og eins uppbyggilegum hætti og hægt er (sbr. Jóhannes 7:24)  
(...)
- Hvatir munu einnig koma frá manns eigin vitund... (Matt 5,5 og 5,9).

(Þessi ástundun er helst ætluð einstaklingum hvers vandamál mætti meta sem „venjuleg" af sálfræðingum. Ef maður vill bæta persónueiginleika manns, sem litið er á sem „illa" upp að ákveðnu marki, er því mikilvægara að fá aðstoð frá reynslumiklum, hugsanlega einnig sálfræðilega menntuðum einstaklingi, því hann eða hún hefur enn minni stjórn en „venjulegt" fólk þegar kemur að því að skoða eigin vandamál. Ef þessi hæfileiki væri svo takmarkaður að hann/hún gæti ekki gert þetta þrátt fyrir aðstoð væri samt mögulegt fyrir einstaklinginn að fá aðstoð annars með bænum sem myndi þá fara með viðeigandi meðferð. „Forsendan" er að leita hjálpar: Jesús sjálfur er þekktur fyrir að hafa notað hina mikilvægu spurningu „Viltu verða heill?" Sbr. síða okkar „...heilun".)

Til baka í atriðaskrána.

Samkvæmt nýjustu rannsóknum á sviði hagfræði* er maðurinn hinn sjálfselska vera sem gengið er út frá af núverandi frjálslyndu hagfræðikenningu. Aðeins lítill minnihluti hefur aðeins sinn hag í huga. Hjá flestum eru önnur gildi á borð við „sjálfviljug gagnkvæm samvinna" jafn mikilvæg eða jafnvel mikilvægari. Þessi „gagnkvæma fórnfýsi", eins og sjálfselska, leiðir ekki sjálfkrafa að því besta fyrir þjóðfélagið í heild sinni, heldur getur hún búið til klíkur, því geta aðeins meðvitaðar og siðfræðilegar ákvarðanir aðstoðað okkur við framvindu okkar.

Hérna koma sálfræðileg og trúarleg-siðfræðileg sjónarmið til sögunnar. Maðurinn hefur einnig einstaklingsbundið og félagslegt eðli. Hófsamt sjálfstraust og samstöðuviðhorf í garð annarra má þjálfa ef maður er opinn fyrir slíku. Hvert sem okkar sjálfselska hlið er of sterk er það einfaldlega sökum þess að okkar fórnfúsa hlið hefur ekki fengið möguleika til að koma í ljós, eða hún hefur rýrnað af hinni hörðu „þjálfun" hins vestræna þjóðfélags. Félagshyggjuþjóðfélög lögðu of mikla áherslu á samstöðu sem hafði þau áhrif að einstaklingshyggjueðli okkar, með frelsisþrá sinni, var vanrækt (rýrnaði), sem var einnig gagnstætt eðli mannsins. Ef fólk finnur ekki jafnvægi birtist þetta fyrr en síðar í gegnum gagnrýni o.s.frv. Annað hvort lærir þjóðfélagið þetta með tímanum eða því hnignar. Þetta snertir einnig ríkjandi hagkerfi nútímans, með sínum hefðbundnu ráðandi aðilum á heimsvísu. Jesús mælir með að við meðhöndlum vandamál okkar fyrst (Matt 7).

Maður getur annars vegar ekki einfaldlega túlkað almennan gildiskvarða Fjallræðunnar (Matt 5-7) sem leiðbeiningar varðandi hvernig á að meðhöndla vandamál í þjóðfélaginu. Hins vegar væri það ekki í samræmi við visku Jesú að iðka mannkærleika í einkalífinu á meðan maður beitir gagnstæðum meginreglum í bandalögum eða pólitískum tilgangi. Heiðarleg siðfræðileg gildi** verða að sanna gildi sín á öllum sviðum, jafnvel á heimsvísu.
T.d. gildi mannkærleika og sú staðreynd að Jesú sneri sér að þeim fátæku skiptir án nokkurs vafa máli, jafnvel fram fyrir félagslega þjónustu kirknanna, í nútíma félagslegu málefnum, þar á meðal mannlegri hegðun innan fyrirtækja. Matt 22,21 ræðir einnig um praktíska hluti: mannkærleikurinn og hin hefðbundna „tíund" var viðurkennd af Jesú, fyrir utan rómverska skattinn, 10% fjárframlag af tekjum manns í trúarlegu og kærleiksríku skyni. Samkvæmt Jesú er hjálpsemi samt byggð á frjálsum vilja. Það er ómögulegt að öðlast skilning varðandi þvingaða endurúthlutun eignar frá henni. Níunda og tíunda boðorðið eru enn í gildi: „Þú skalt ekki girnast ... nokkuð það sem náungi þinn á". Þrátt fyrir allar tilraunir okkar til að bæta félagslega stöðu margra liggja okkar mismunandi örlög í hendi Guðs.
Dæmisagan í Matt 25,14-30 / Lúk 19 notar þekktar efnislegar staðreyndir. En samhengið (Lúk: Hin siðfræðilega hegðun tollheimtumannsins; Matt: hin fyrri dæmisaga um mátt trúar meyjanna) sýnir að slíkt snúist um meira en einfaldlega að auka veraldlegar eigur manns og fjármuni. Augljósara t.d. í Lúk 12,33 þar sem sýnt er fram á að dýrgripir sálarinnar eru meira virði en þeir veraldlegu. Meðhöndlun trausts á ábyrgan máta snertir samt sem áður efnisleg gildi. T.d. ráðgjöf við að hjálpa fátækum og fötluðum. Hér er efnislegur eða fjárhagslegur stuðningur viðurkennt vildi í stað þess að ógilda efnisleg gildi almennt séð. Í þessu tilfelli veltur það á í hvað eignin eða peningarnir eru notaðir í.
Að ljúga og svindla, að stela ('að loka á fólk','útskúfun samstarfsfélaga') og að framkvæma verkefni án þess að ákvarða ekki fyrst skaðleysi þeirra fyrir fólk og án þess að spyrja viðkomandi er ekki hið ábyrga samlyndi sem Jesú sýnir stöðugt fram á. Jesús talar heldur ekki um „innbyggðar nauðsynjar" sem afsökun fyrir öll mistök.

Bann á vöxtum er þekkt úr íslam; en gyðingar og kristnir menn geta líka fundið álíka ráðleggingar í biblíunni (í Gamla testamentinu voru bönn): 
Esekíel 18:8-9: Hann lánar ekki gegn vöxtum, stundar ekki okur, hann heldur hendi sinni frá illum verkum, hann fellir óvilhallan úrskurð í deilum manna, hann fer að lögum mínum og breytir í öllu eftir reglum mínum og fylgir þeim. Hann er réttlátur. Þess vegna mun hann lifa, segir Drottinn Guð.
Sjá einnig Esra 7:24 (Bann á sköttum, gjöldum og tollum fyrir ákveðin starfsheiti); 
Sumir túlkuðu á hefðbundinn hátt, Orðskviðirnir 28:8 þýðir að það skiptir ekki máli hvernig þénaðir peningar frá vöxtum er notaður því að lokum munu þeir ríku nota þá í þágu þeirra fátæku eða til almannaheilla. En hvar sem er í dag er mikið af peningum notað gegn þessum gildum, forsenda versins er ekki uppfyllt. Til að uppfylla gildi versins er alveg eins mikilvægt að líta á hvernig peningarnir eru notaðir.
Varðandi vexti sjá einnig í Nýja Testamentinu Matt 23:23 og 17:24.
Fyrsta spurningin var hvað gæti einnig verið áhugavert fyrir utan þær aðstæður sem Gamla testamentið varð til í. Því er ágreiningurinn er Fimmtu Mósebók 23,21 ekki ræddur hér.

*) Ernst Fehr, forstjóri „Institut für Empirische Wirtschaftsforschung" við háskólann í Zurich, Sviss, samkvæmt viðtali í „Spektrum der Wissenschaf" í mars árið 2002, „Reziproker Altruismus...".
**) Andlegum hliðum þessara gilda er lýst í kaflanum varðandi Fjallræðuna í megintexta Vegir Krists.
***) Sjá einnig aukasíðu okkar „Grundvallaratriði siðfræðilegra gilda".

 Til baka í atriðaskrána.

Maður getur annars vegar ekki einfaldlega túlkað almennan gildiskvarða Fjallræðunnar (Matt 5-7) sem leiðbeiningar varðandi hvernig á að meðhöndla vandamál í þjóðfélaginu. Hins vegar væri það ekki í samræmi við visku Jesú að iðka mannkærleika í einkalífinu á meðan maður beitir gagnstæðum meginreglum í bandalögum eða pólitískum tilgangi. Heiðarleg siðfræðileg gildi** verða að sanna gildi sín á öllum sviðum, jafnvel á heimsvísu.
T.d. myndi það sannleikanum og ábyrgðinni sem Jesú sýndi fram á til að standa á sínu frammi fyrir samkeppnisaðilum sem nýta sér óheiðarlegar aðgerðir til að blekkja almenning og til að framkvæma verkefni án þess að ákvarða fyrst skaðleysi þeirra fyrir fólk, og án þess að spyrja viðkomandi. Því gætu sjálfstæðar kristnar hugmyndir sem ná út fyrir hinn hefðbundna „vinstri" eða „hægri" hugsanamynstur verið nauðsynlegar.

Í Matt 7:3-5 Jesús vill ekki að við vinnum einungis með okkar veikleika - eins og sumir kristnir hópar virðast halda. Við ættum einfaldlega að byrja á okkar hluta vandamálanna, frjálsari en áður, án þess að kenna öðrum um okkar vandamál, ávíta þá eða gagnrýna þá, þar sem slíkt virðist vera nauðsynlegt. Þetta getur snert vini okkar sem og stjórnmálamenn.

Í Jeremía 29,7 finnum við spámannlegu ráðleggingu: „Vinnið að hagsæld þeirrar borgar sem ég gerði yður útlæga til... Biðjið Drottin fyrir henni því að hennar heill er yðar heill." Hér er gefin til kynna ákvörðun er varðar samstöðu. Einnig Matt 5,13, Matt 13,33 o.s.frv. mælir með að hafa áhuga á þjóðfélaginu og að vera „salt jarðar."
Einnig má finna aðstæður þar sem kristnir menn eru beðnir um að aðskilja sig frá slæmu ástandi í félagslegum málefnum. Opinberunarbókin 18,4: „Og ég heyrði aðra rödd af himni sem sagði: Fólkið mitt, forðið yður úr borginni, svo að þér eigið engan hlut í syndum hennar og hreppið ekki plágur hennar...".

*) Heimasíðan Vegur Krists hefur engin pólitísk markmið. Hér er aðeins drepið á almennum athugunarefnum.
**) Sjá einnig aukasíður okkar „Grundvallaratriði siðfræðilegra gilda";
og „Kristin sjónarmið í hagfræði og félagslegum umræðuefnum".

Til baka í atriðaskrána.

Heimspekingurinn dr. Juergen Habermas, sem hingað til hefur verið talinn vera trúleysingu, viðurkenndi einnig mikilvægi trúarlegra hugmynda sem rót gildanna og samstöðu hins veraldlega þjóðfélags. Líkindi manns með Guði með eiginleikann og rétt til frelsis getur jafnvel þýtt eitthvað „samviskusamlega ófróður" (bókstaflega: 'samviskusamlega ótónvís') - er hann lítur á sjálfan sig. Hann segir að heimurinn sé ófær um að taka framförum án sátta og fyrirgefningu - gildi sem eiga rætur sínar að rekja til trúar. Hann vísar einnig til „þjáningu þeirra saklausu sem farið hefur verið illa með, smánaðir og myrtir, fer út fyrir allar mannlegar ráðstafanir varðandi mögulegar bætur". „Hin týnda von um upprisu skilur eftir sig merkjanlegan tómleika" (í veraldlegu þjóðfélagi).

Habermas áttar sig á hinum mikilvægu upplýstu kristnu sáttum - sem veraldlegir hugsuðir ættu núna að sýna í samskiptum við þessa nútímalegu kristna menn:
- Trúarlega vitundin verður að vinna að hinum andlegu „hjáróma" samskiptum við aðra söfnuði og trúarbrögð. Athugasemd: Í vestrænum löndum er takmarkað magn siðmenningar hvað þetta varðar. Sjónarmið sem mikilvæg eru fyrir alkirkjulega eða þvertrúarlega umræðu má finna í megintexta okkar og á vissum aukasíðum, t.d. varðandi Kirkjur, og siðareglur.
- Trúarlega vitundin verður að samstilla sig vísindalegum yfirvöldum. Athugasemd: Sjónarmið okkar er að hinn vísindalegi meginstraumur fylgist ekki oft með nýjustu rannsóknum, eða viðurkennir þau ekki, og er undir áhrifum efnahagslegra aðstæðna eða annarra aðstæðna. Varðandi mörg umræðu efni hefur því þessi tegund yfirvalds orðið vafasöm. Í vísindalega sviðinu er einnig skortur á þverfaglegri samvinnu og fjölhyggju. Þetta snertir bara umræðuefni sem mikilvæg eru ímynd mannsins, t.d. erfðatækni; Habermas minnist einnig á vandamál hennar); en einnig innan annarra vísindasviða. Við lítum á slíkar nýjar vísindalegar rannsóknir á nokkrum stöðum í megintextanum eftir skrefin í guðspjöllunum. Orðræða á milli trúarbragða og vísinda er nauðsynleg. Reynsla okkar sýnir samt sem áður að hinar nýju stefnu (náttúru) vísinda** yrðu einni að vera teknar með sem og „rannsókn utanaðkomandi" o.s.frv. Frá trúarlegu sjónarmiði verður maður að taka með skilning sem á rætur sínar að rekja til hinnar meðvituðu meltingar á djúpri trúarlegri upplifun, í stað einungis guðfræðilegra hugmynda. Aðeins er hægt að forðast að tala í kross á þennan hátt. Fyrri umræða var byggðum á gömlum vísindalegum viðmiðum (gamlar forsendur um eðli heimsins) og/eða á takmarkaðri sýn kristindóms sem nægði ekki eitt og sér. Mannúðlegar fræðigreinar gætu einnig haft hag af ferli þar sem maðurinn verður að manni að nýju og sálin verður að sál að nýju, í stað þess að líta aðeins á slíkt sem efnafræðilega virkni heilans.
- Hin upplýsta trúarlega vitund varð að „viðurkenna forsendur lögbundins ríkis...". Hann minnist á eyðilegginguna sem möguleg er án þessa skrefs. Athugasemd: Þessi aðlögun kristinna manna í nútímanum að gildum frjálsra borgara er að hluta til skref aftur á bak til róta frumkristni áður en kristni var blönduð saman við þvingunaraðferðir ríkisins síðan 325 e.Kr.

Kristnir/trúarlegir hringir sem fóru með veraldlegar stofnanir aðlöguðu yfirleitt tungumál sitt að hinu veraldlega tungumáli. Habermas biður núna veraldlega þenkjandi fólk að aðlaga tungumál sit að hinu trúarlega tungumáli í samskiptum við trúað fólk, í stað þess að „eyða einfaldlega því sem var meint".  Veraldlegir meirihlutar „ættu ekki að framfylgja meirihluta atkvæðum" hvað varðar spurningar sem eru mikilvægar fyrir trúmenn, án þess að hann athugi á einlægan máta hvað hann geti lært af þessum mótmælum. Athugasemd: . Vísindamenn, stjórnmálamenn o.s.frv. ættu að samstilla sig hinu viðbótar „einhverju" hvað varðar hugtök á borð við „verndunar sköpunar", „sköpunarvera", jafnvel „maður/manneskja" o.s.frv. samanber hugtök á borð við „alheimur", eða „lífhvolf". „vistfræði", „lífvera", „Homo sapiens"... .

Habermas vonast eftir „þriðja aðila" sem miðlar málum á milli trúarbragða og vísinda: „lýðræðisleg upplýst almenn skynsemi" - í „póstveraldlegu þjóðfélagi", undirbúið fyrir áframhaldandi tilvistar trúarlegra hópa innan þessa þjóðfélags. Athugasemdir: t.d. í Þýskalandi virka þessi skipti ekki vel, allavega hvað varðar hinar stóru kirkjur sem verður að bjóða til þátttöku í vissum umræðum. Í Bandaríkjunum er t.d. trúarleg virkni einstaklinga metinn mikils - en í veraldlegu þjóðfélagi taka trúarleg gildi oft óþekkjanlega mynd.

*) „Glaube und Wissen", ræða eftir verðlaunahafa þýskra bókasala varðandi frið. FAZ /SZ 15. október 2001, Blaðsíða 9; eða þýskur texti á netinu.
**) sjá einnig aukasíðu okkar „Vísindi og guðstrú".

Jürgen Habermas, fyrir utan Theodor W. Adorno og Herbert Marcuse, tilheyrði „Frankfurter Schule" („Frankfurt-skólinn"), - „gagnrýnikenning" hafði tölvuverð áhrif á stúdentahreyfinguna árið 1968 og innihélt hugmyndir um neómarxisma, upplýstan og trúlausan uppruna. 
Günter Rohrmoser með sínar íhaldssömu heimspekilegu og guðfræðilegu sýn hefur gagnrýnt síðan 1969 kenninguna og athafnir 1968-hreyfingarinnar. Hann sá útópíu þeirra sem „ersatz trúarbrögð" (staðgengil trúarbragða, sem kepptist við hina kristnu kenningu um bjargræði) og reyndi að varðveita hinar gömlu kenningar tveggja ríka - trúarbragða og ríkis, sem Guð vill - frá Ágústínusi. 
Háskólakennarar Frankfurt-skólans, og einnig þeirra íhaldssömu kristnu og frjálslyndu andstæðingar, töldu upp einhliða röksemdir gegn hver öðrum, lýst andstæðingunum stundum sem sameinuðum hópi. Hinir fyrir gátu því ekki spurt sjálfa sig hvort viss íhaldssöm gildi ættu að vera varðveitt og hinir síðarnefndu misstu af tækifærinu til að veita athygli hinni réttmætu hvöt hinnar nýju félagslegu hreyfingar (út fyrir hinn hugmyndafræðilega afbökun) - sem var beint gegn formbundinni valdboðsstefnu. Margir einstaklingar innan Þýskalands og víðar hugsa núna um þetta á annan hátt, því þeir samþykkja ekki lengur hinar gömlu „víglínur" 1968. Samt sem áður tóku rannsóknir ekki viðeigandi framförum, enn eru til bækur sem kenna öllu illu í heiminum við andstæðinga sína, og hunsa mistök vina sinna.

Til baka í atriðaskrána.

Fyrsta Mósebók 1:26-28 „Vér viljum gera manninn eftir vorri mynd, líkan oss**). Hann skal drottna yfir jörðinni". Það þýðir ekki, eins og haldið hefur verið fram, að maðurinn getir meðhöndlað umhverfi sitt án ábyrgðar; þvert á móti. Hin upprunalega guðdómlega framtíðarsýn mannkyns sem hámark hinnar fyrri sköpunar með eiginleikum „í hans mynd". Þetta vald mannsins er náttúrulegt valds fólks, sem gat „nefnt" aðrar verur og gat meðhöndlað þær á ábyrgan máta. Fyrsta Mósebók 2:15 lýsir þessari ábyrgð á þennan hátt: „Þá tók Drottinn Guð manninn og setti hann í aldingarðinn Eden til að yrkja hann og gæta hans". Aldingarðurinn eða sköpunin er lifandi, leiðir sífellt meira í ljós. Síðar yfirgaf maðurinn einingu sína með Guði og sköpun hans (sjá paradísarsöguna) og varð sjálfselskur. Grunnurinn var eftir og því verður maðurinn að læra allt upp á nýtt, í stað þess að lýsa yfir einhvers konar valdi, sem var í gildi fyrir „Adam og Evu" í Paradís. Nýja testamentið kann einnig að meta sköpunina: Í Rómverjabréfið lesum við að „Ósýnilega veru hans, eilífan mátt og guðdómstign má skynja og sjá af verkum hans allt frá sköpun heimsins...". Rómverjabréf 8:19: „Því að sköpunin vonar og þráir að Guðs börn verði opinber." (önnur þýðing: „...fyrir hina frelsuðu manneskju", verur sem verða fullkomnari. Rómverjabréf 8:22: „Við vitum að öll sköpunin stynur líka og hefur fæðingarhríðir allt til þessa". Mark 16:15: „Jesús sagði við þá: Farið út um allan heim og prédikið fagnaðarerindið öllu mannkyni." (sjá einnig Kólussubréfið 1:23).
Núna er Jesús Kristur að hjálpa en hann tekur ekki yfir mannlega ábyrgð varðandi annað fólk eða lífverur. Hann aðstoðar svo að manneskjur geti orðið „fullkomin eins og faðir yðar" (Matt 5:48); fullkomin eins og þeim var ætlað að vera við sköpun sína - ábyrgðarfull „mynd af Guði".**** Sköpunin verður því heil að nýju. En þetta veltur á getu mannlegs vilja til að taka við þessari hjálp. Rómverjabréf 1:20 skýrir jafnvel frá að sá sem heldur áfram að lifa án Guðs „er án afsökunar".

Opinberunarbókin (sjá hluta tvö í megintexta okkar varðandi eðli hennar) nefnir reyndar hörmulega þróun sem mannkynið eða hluti mannkyns gæti upplifað. En þessir fylgifiskar á tíma hinnar guðdómlegu réttlætingar er aldrei skilgreindur sem eitthvað jákvætt eða sem hin mjög svo guðdómlegu markmið. Opinberunarbókin hvorki afsakar né hvetur fólk sem stuðlar að dauða margra tegunda eða annarra hörmunga. Þvert á móti lítur Opinberunarbókin á þessa siðmenningu með gagnrýnum augum. Opinberunarbókin breytir ekki jákvæðri sýn afgangs Nýja testamentisins, t.d. í Fjallræðunni (Matt 5 „Sælir eru hógværir því að þeir munu jörðina erfa".)

Varðandi „sköpunarhyggju": síðan okkar styður ekki neinar „hyggjur" eða söfnuði. Sköpun heimsins og mannsins sýnir samt sem áður guðdómlega visku í stað einungis handahófskennd.  Sjá einnig aukasíðu okkar „Vísindi og guðstrú". Vafasemdir varðandi staðfesta hluta fornleifafræðilegrar og jarðfræðilegrar tímatalsfræði eru einnig leyfilegar. En þeir sem vilja að „sjö dagar sköpunar" séu 7 dagar með 24 klukkustundum, eins og við þekkjum það í dag, ættu að viðurkenna slíkt einungis sem túlkun. Trú ætti því ekki að standa og falla með því. „Dagar" okkar í nútímanum er byggðir á hinni fullkláruðu jörð og snúningi hennar - sem var ekki til staðar í upphafi. Biblían segir: „Einn dagur er hjá Drottni sem þúsund ár og þúsund ár sem einn dagur". Hinir „sjö dagar" munu tákna eitthvað raunverulegt, sjö tímabil eða hringrásir án skilgreindrar tímalengdar. Að líta sérstaklega á flóknustu ferli sköpunar sem þau stystu gæti jafnvel ekki samsvarað okkar nýju yfirstandandi uppgötvunum, eins og er með mörg fornleifafræðileg hugtök sem eru einnig „úti". Í biblíunni vakti Guð athygli á mönnum eins og Henoch og Nóa og síðan að sjálfum sér, löngu fyrir tíma Móse. Fyrsta Mósebók okkar gæti hafa verið látin hafa ganga í erfðir af slíkum raunverulegum uppruna.  Hluti af þessari hefð er einnig varðveitt í ritningum annarra menningarheima. Guðfræði þekkir sum líkindi við hina súmersku „Gilgamesharkviðu". Það þýðir ekki að Fyrsta Mósebók hljóti að eiga rætur sínar að rekja til Súmera; en munið að Abraham kom frá Mesópótamíu.

****) Möguleikarnir á að þróa vitund voru birtir í smáatriðum í hluta eitt í megintexta okkar, byggt á ýmsum stigum í lífi Jesú. Í dag getur manneskja til dæmis lært á meðvitaðan máta, ólíkt áður, hefur meðfæddari möguleika, til að bera betur kennsl á sambönd sín við umhverfi sitt og jörðina. Með því að gera slíkt getur hann/hún beitt „samtengdri hugsun" (hugtak notað af Frederic Vester, samt með öðrum formerkjum) eða „fjölþátta hugsun" (hugtak notað af Dörner til að rannsaka flókin vistfræðileg sambönd), í stað fyrri „línulegri" eða „orsakabundinni" hugsun („"1 orsök  → 1 áhrif"), sem er ekki hægt að beita í þessu samhengi. Sjá einnig eftirfarandi síður: „Vitund, heili og frjáls vilji mannsins", „Undirstöðuatriði siðferðilegra gilda", „Almenn kristin sjónarmið í þjóðfélags- og félagsmálum", „Kristni og heimspeki …"

Til baka í atriðaskrána.

Upphaf mannlegs lífs 
Íhaldssamir og gagnrýnir kristnir menn hafa samsvarandi sýn á manninum, að mannlegt líf hafi hafist með getnaði.
Á margan hátt sýnir biblían mannlegt líf sem einingu, frá sínum guðdómlega uppruna til áframhaldandi lífs í gegnum kynslóðirnar, þar á meðal hins mismunandi þróunarstig einstaklingsins. Biblían talar ekki um „líf án gildis eða án mannlega reisn", sama hvort um er að ræða ófætt, gamalt eða sjúkt fólk.
Í „Handbuch der christlichen Ethik" (þýsk handbók um kristna siðfræði) nefnir Böckle prófessor vissa guðfræðinga sem gerðu ráð fyrir að í stað getnaðar hafi „bólfesting" átt sér stað stuttu síðar.
Nútímavísindi vill að við séum laus við gildi en uppgötvanir þeirra sýna aðeins „streymandi umbreytingu", eins og ástand frjóvgaðrar eggfrumu og fullorðins einstaklings. Hverjar sem kenningarnar eru varðandi upphaf mannlegs lífs eru þær að fullu leyti handahófskenndar. Til dæmis, fósturfræðingurinn Erich Blechschmidt: hið áðurnefnda „lög varðandi uppruna lífs af lífi" sem gert er ráð fyrir af Haeckel - að fóstrið sé að endurtaka dýrastig þróunar, er úrelt. Hvert líffæri þróast í samræði við þann tilgang sem það hefur í manninum. Í dag má taka upp viðbrögð fósturs með ómskanna. Mannlegi erfðafræðingurinn L. Lejeune sagði einnig að genin í frjóvgaðri eggfrumu innihalda þegar áætlun varðandi lífræna heild mannsins. Við gætum sagt að þau séu hin efnislega hliðstæða þeirrar áætlunar. Heilarannsóknir, taugasjúkdómafræði þróunar og sálfræði veita svipaða innsýn. Heildrænar og fordómalausar rannsóknir geta fundið vitund og minni á sífellt fyrri stigum.
Þessi gildi eru því þýðingarmikil út fyrir mörk trúarlegra hópa.

Það er síðan önnur spurning hvernig á að meðhöndla svona gildi. 
Á tímum Gamla testamentisins þýddi boðorðið „Þú skalt ekki morð fremja" Önnur Mósebók 20 - á þrengri hátt „Þú skalt ekki myrða"; síðan breyttust skoðanir varðandi hvað morð og manndráp eru. Á víðari máta er viðmiðum boðorðanna beitt í öllu mannlegu lífi og grænmetisætur beita því meira segja á dýr. Hin nútímalega nálgun hinnar þvertrúarlegu „Heimssiðfræði"** inniheldur fyrirmynd af „menningu sem virðir allt líf".
Heiðarlegar fæðingarmiðstöðvar - þrátt fyrir að þær aðstoði við fæðinguna, verða að taka líf viðkomandi alvarlega með öllum sínum erfiðleikum, ótta, innri átökum og svo framvegis, í stað þess að fordæma alla þá sem velta fyrir sér að fara í fóstureyðingu. Konur taka ákvörðun um fóstureyðingu ekki svo „auðveldlega". Einnig ætti að taka tillit til sameiginlegrar ábyrgðar manns og konu, í stað þess að eigna konunni bara vandamálið.
Er markmiðið er að lágmarka fjölda fóstureyðinga er nauðsynlegt, sem þjóðfélag, að greiða fyrir líf með börnum í þjóðfélaginu. Það þýðir að takast á við félagsleg vandamál í stað þess að búa til fleiri byrðar fyrir þá fátæku, sem eru orsök margra fóstureyðinga í dag.

Lagalegar spurningar*:
Jesús Kristur studdi siðfræðilega hegðun byggða á meðvituðum ákvörðunum, í stað þess að vera aðeins í gildi sökum ytri laga eða hefða, eins og staðan var á tímabili Gamla testamentisins. Lagaviðmið geta samt sem áður stutt við siðfræðilegar spurningar, eins og mannkynið hefur reynt á mörgum sviðum lífs.
Refsiréttur, strangur eða frjálslyndur, virðist hafa lítil áhrif á fjölda fóstureyðinga á heimsvísu. Því, eins og áður hefur verið nefnt, eru aðrar aðgerðir nauðsynlegar.

Fóstureyðing í samhengi erfðatækni og æxlunarlæknisfræði.
Vísindalegar rannsóknir og tæknifrjóvgun „eyðir" einnig fóstrum. Í sumum löndum er slíkt takmarkað af lögum. Nýlega hefur hreiðrunargreiningin orsakað nýja freistingu til að skapa frekari orsök fóstureyðinga.

Afleiðingar fyrir önnur lífssvið. 
Þegar verndun lífs er fyrirhuguð ætti maður að minnast á hættur fyrir fædda eða fullorðna einstaklinga, sérstaklega áhættur, sem eru hættulegar bæði fyrir fætt og ófætt líf á sama tíma. Umhverfisvandamál hafa slæm áhrif bæði á mæður og fóstur, sem eru viðkvæmari en fullorðnir einstaklingar. Hreyfingar til verndar ófæddu lífi ræddu vanalega ekki þetta mál. Á sama hátt ræddu umhverfissinnar ekki vandamál tengd fóstureyðingum. Til dæmis, hafði þýski sjónvarpsmaðurinn Franz Alt þegar áhyggjur af þessu árið 1985.

*) „Vegir Krists" er ekki pólitísk heimasíða. Við erum ekki á móti neinum og höfum engar pólitískar kröfur. Á þessari síðu upplýsum við þig bara um almenn viðmið.
**) Sjá einnig aukasíðu okkar „Grundvallaratriði siðfræðilegra gilda".

Til baka í efnisinnihald þessa hluta

Í hluta fjögur: Gamla testamentið og framlag sökum orðræðu við önnur trúarbrögð

Í upphafssíðuna með frekari framlög.

Þú getur sent tölvupóst til Ways-of-Christ (ef mögulegt er skal skrifa þýsku eða ensku; annars skal skrifa stuttar setningar og gefa up tungumál þitt.)

 .